IKKI VA UNDAN ORTIQ LISONIY BIRLIKLAR BIRIKISHIDA SHAKL VA MAZMUN BIRLIGINING QIYOSIY TAHLILI
Abstract
Maqolada o‘zbek tilidagi ikki va undan ortiq lisoniy birliklar — so‘z birikmasi, tasviriy vosita, frazeologik birlik, qo‘shma so‘z hamda arab va fors izofalari shakl va mazmun jihatidan tahlil qilinadi. Mazkur birliklar qurilish jihatidan o‘xshashlik kasb etsa-da, semantik va stilistik xususiyatlariga ko‘ra farqlanadi. Ayniqsa, izofiy birikmalar tilimizda tarixiy va madaniy kontekstda mustaqil birlik sifatida shakllanib, o‘ziga xos fonetik va morfologik ko‘rinishlarga ega. Maqola bu birliklarning sintaktik xususiyatlarini aniqlash hamda til birligi va nutq birligi sifatida ularning o‘rnini belgilashga qaratilgan.
Kalit so‘zlar
so‘z birikmasi, qo‘shma so‘z, frazeologik birlik, tasviriy ifoda, arab izofasi, fors izofasi, shakl va mazmun, til birligi, nutq birligi, lisoniy birliklar
References
1. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. Икки жилдлик. 2-жилд. Москва. 1981 й. 318-б.
2. Ш.Шоабдурраҳмонов ва б. Ҳозирги ўзбек адабий тили, Тошкент, “Ўқитувчи” 1980 й. 173-б. Ана шу ўхшашлик туфайли, мазкур қўлланмада дардисар қўшма сўз сифатида талқин қилинган.
3. Абдуллаев Ф. Сўзлар ўзаро қандай боғланади? Тошкент. 1974 й. 23-бет.
4. Тилшунослигимизда араб изофий бирикмалари кам ўрганилганлиги боис, бу борада ўқувчилар тўлароқ тасаввурга эга бўлишлар учун мисолларни кўпроқ келтиришга ҳаракат қилдик.
5. Юсупов М. Навоийнинг прозаик асарларида арабча изофали констркуциялар.// Ўзбек тили ва адабиёти. 1983 й. 1-сон. 51-бет.
6. O‘zbek tilining izohli lug‘ati. 5 jildlik – II nashr. “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”. Toshkent, 2020.