P. I. CHAYKOVSKIYNING MUSIQIY MEROSI VA UNING IJODIDA VARIATSIYA JANRINING TUTGAN O’RNI

Abstract

    XIX asrning oxiriga kelib, musiqa tarixida yangi musiqiy tendensiyalar, asosan, romantik tizmning kuchayishi bilan bog‘liq bo‘ldi. Bu davrda variatsiya janri ham o‘zining yangi shakllari va ifodalari bilan rivojlandi. Variatsiya, musiqiy mavzularni o‘zgartirib, ularni yangi kontekstlarda taqdim etish orqali musiqa shaklini kengaytirish va uning ifodaviy kuchini oshirish imkoniyatini yaratadi. XIX asr oxirlarida bu janrning rivojlanishi, ayniqsa, Chaykovskiy kabi kompozitorlarning ijodida o‘zining eng avj pallasiga yetdi. Variatsiya janrining rivojlanishi Variatsiya janri musiqa tarixida qadimgi davrlardan boshlab ishlatilgan bo‘lsa-da, XIX asrda uning shakli va maqsadi o‘zgarib bordi. Barokko davrida variatsiya shakli, masalan, Johann Sebastian Bachning “Goldberg Variations” (1741) asarida, ko‘proq kontrapunktiv yondashuv bilan amalga oshirilgan edi.