O‘ZBEK TILIDAGI ALLA MATNLARIDA O‘XSHATISHLAR

Abstract

O‘xshatishlar o‘zida til va madaniyat uyg‘unligini aks ettiradigan asosiy vositalardan sanaladi. O. S.Axmanovaning  “Tilshunoslik terminlarining izohli lug‘ati”da lisoniy o‘xshatishga quyidagicha ta’rif berilgan: “O‘xshatish (ingl. simile, fr. comparaison, nem. gleichnis, isp. simil. )” bir predmetni boshqasiga ular o‘rtasidagi umumiy bo‘lgan xususiyat asosida qiyoslashdir”.

         O‘zbek tilshunosligida o‘xshatishlar bilan bog‘liq bir qancha tadqiqotlar amalga oshirilgan[1]. Tadqiqotlarda o‘xshatishlar semantik-sintaktik, pragmatik, uslubiy va lingvomadaniy jihatdan o‘rganilgan. D.Xudorberganova inson haqidagi turg‘un o‘xshatishlarni ma’noviy guruhlarga ajratgan[2] bo‘lib, quyida alla matnlaridagi o‘xshatishlarni mazkur tasnif asosida ko‘rib chiqamiz

[1]Mahmudov N.M. Семантико-синтаксическая асимметрия в простом предложении узбекского языка: Дисс . … д-ра филол. наук. Ташкент, 1984; Худайберганова Д. Семантический и стилистический анализ конструкций уподобления в узбекском языке: Автореф. дисс. … канд. филол. наук. Ташкент, 1984;  Mahmudov N., Xudoyberganova D. O‘zbek tili o’xshatishlarining izohli lug’ati. – Toshkent: Ma’naviyat, 2013.; Qo’ng’urov R. O’zbek tilining tasviriy vositalari. – Toshkent: Fan, 1977.; Mukarramov M. O’zbek tilida o‘xshatish. – Toshkent: Fan, 1976.; Yoqubbekova M. O’zbek xalq qo’shiqlarida o’xshatish: Monografiya. – Toshkent, 2003.; Mahmudov N. O’zbek tilidagi sodda gaplarda semantik-sintaktik assimetriya. – Toshkent: O‘qituvchi, 1984.;  Burxanov Z. O‘zbek tilida ko‘makchilar va ularga vazifadosh kelishiklar pragmatikasi: Filol. fanlari nomzodi… diss. avtoref. – Toshkent 2008. Usmanov F. O’zbek tilidagi o’xshatishlarning lingvomadaniy tadqiqi. – Toshkent, 2020. 

[2] Xudoyberganova D. Matnning antroposentrik tadqiqi. – Toshkent: Fan, 2013, 94-b.